Oświetlenie w ogrodzie

Jako miłośniczka wszelkiego rodzaju lampek, świeczek i budowania klimatu z ich wykorzystaniem naświetlę Wam nieco ten temat. Jak wiadomo bez ciemności nie ma światła, ale ani niekończący się dzień ani bezustanna noc nie byłaby dla nas komfortowa. Jak zawsze powtarzam, że w życiu chodzi o balans, tak i w tej kwestii balansu szukam. W upalne dni chętnie skryję się w cieniu drzew, a wieczorami przy dźwiękach gitary w gronie przyjaciół mogłabym przesiedzieć przy trzaskającym ogniu długie godziny. Natomiast w czasie zimy, kiedy zazwyczaj dni są ciemne i krótkie regularnie palę świeczki ( najlepiej o zapachu grzanego wina, jabłka z cynamonem czy piernika). Wprowadzają one odpowiedni nastrój, pozwalają się zrelaksować i nacieszyć oko swoim światłem, którego o tej porze roku mamy tak mało. Tak więc balans…

Jeśli o balansie mowa. Dzielimy nasze życie z reguły między domem a pracą, obowiązkiem i czasem wolnym. Dom powinien być “ naszym miejscem” dającym poczucie bezpieczeństwa, komfortu i wypoczynku. Urządzony zgodnie z naszym gustem. Dostosowany do naszego stylu życia i spełniający nasze oczekiwania. Marzeniem wielu, w tym także moim jest posiadanie własnego ogrodu. Kawałka zieleni, która pozwoli na spędzanie czasu poza czterema kątami. Mając na myśli ogród mam przed oczami niewielki przedogródek z podjazdem oraz ogród z niewielkim trawnikiem i tarasem mieszczący się za domem, gdzie nawet po zmroku przy świetle zwisających dookoła girland mogłabym z lampką wina spędzić miło czas.

A propos girland i innych świateł o ogrodzie…

Jak oświetlić ogród ? Od czego zacząć?

Po co w ogóle stosujemy oświetlenie w ogrodzie?

Motywacji, którymi się kierujemy może być wiele: funkcjonalność i poczucie bezpieczeństwa, wyeksponowanie bryły budynku i otoczenia oraz stworzenie odpowiedniego nastroju. Zastosowanie odpowiedniego oświetlenia w ogrodzie pozwoli poznać go na nowo oraz sprawi, że nawet po zmroku chętnie spędzimy w nim czas.

Od czego zacząć ? Jak oświetlić ogród z głową?

Najłatwiejszym sposobem jest podzielenie ogrodu na strefy wymagające oświetlenia.

Z reguły ogród można podzielić na:

strefę wejściową wydzielając w niej podświetlenie/ wyeksponowanie roślinności nasadzonej na froncie posesji oraz bezpieczeństwo, czyli oświetlenie ścieżki prowadzącej do drzwi wejściowych, podjazdu oraz oświetlenia na budynku.

Najefektywniejszym sposobem na podświetlenie roślin ozdobnych są reflektorki montowane w podłożu kierujące światło ku górze. W zależności od oprawy jest możliwość regulowania kąta świecenia oraz dopasowanie barwy światła.

Wyróżniamy trzy określane w Kelwinach podstawowe barwy światła: zimną ( 4600 – 6500 K- tzw. światło niebieskie), neutralną (3300 – 4500 K- światło białe) i ciepłą (2200 – 3200 K- światło żółte).

Światło zimne dobrze sprawdza się w pomieszczeniach przeznaczonych do pracy i nauki. Z uwagi na dobre oddawanie kolorów, wybierane jest do gabinetów kosmetycznych, sklepów i witryn, które mają jak najlepiej wyeksponować towar.

Białe światło jest coraz częściej wykorzystywane w aranżacjach nowoczesnych, gdzie stawia się na minimalizm i prostotę. Neutralne światło często wykorzystywane jest też do oświetlenia elewacji lub ogrodu. Warto też zwrócić na nie uwagę wybierając oświetlenie ledowe. Neutralne światło LED to jedno z najczęściej dostępnych rozwiązań oferowanych przez producentów.

Światło ciepłe daje bardzo przytulny i delikatny efekt, przy którym łatwo się zrelaksować i wyciszyć. Bardzo modne są teraz żarówki z ciepłym światłem, które imitują stare, żarnikowe modele.

Podświetlone klony palmowe, brzozy czy też egzotycznie wyglądające drzewka bonsai przykują oko niejednego przechodnia.

Oświetlając strefę wejściową warto skorzystać ze słupków rozmieszczonych wzdłuż ścieżki lub schodów prowadzących do drzwi wejściowych.

Innym rodzajem oświetlenia stosowanego w części frontowej jest oświetlenie montowane bezpośrednio w podłożu np. oświetlenie:

najazdowe punktowe

bądź oświetlenie liniowe w postaci listw LED.

Oświetlając strefę wejściową nie należy zapominać o podświetleniu budynku, bądź oprawach na nim montowanych. Oprócz wcześniej wspomnianych już reflektorków, możemy pokusić się o zainstalowanie kinkietów czy też mając na względzie bezpieczeństwo swoje i domowników - lampy z czujnikiem ruchu.

kolejną z wyróżnionych przeze mnie stref będzie strefa komunikacji, czyli nic innego jak ścieżka, bądź ścieżki prowadzące najczęściej do strefy wypoczynkowej. Tu sprawa jest relatywnie prosta. Chodzi głównie o to by umożliwić przejście z punktu A do punktu B po zmroku. Najczęściej stosujemy w tym przypadku słupki umieszczone wzdłuż ciągu komunikacyjnego. Z reguły… Jak wiadomo droga na skróty, nie zawsze jest tą która nas zadowoli. Ciekawszym i nie tak oczywistym rozwiązaniem będzie montaż listwy LED wzdłuż traktu, bądź jeżeli na naszej drodze pojawią się stopnie- podświetlenie ich listwami LED od dołu. Efekt gwarantowany!

tym samym doszliśmy do strefy tarasowo- wypoczynkowej - czyli tzw. serca ogrodu. Na wstępie należy się skupić na samym tarasie oraz jego otoczeniu. Po pierwsze zwróciłabym uwagę czy jest potrzeba zastosowania kinkietów ściennych, które mogłyby stanowić skuteczne doświetlenie tej strefy. Następnie jeżeli istnieje pergola należy rozważyć opcje jej oświetlenia. W przypadku konstrukcji drewnianych bądź prostych aluminiowych pozostaje nam montaż opraw pojedynczych np. oświetlenia sufitowego w opcji “styku” z materiałem lub opcji wiszącej oraz opraw łączonych w postaci łańcucha świetlnego tzn. girland.

Jeżeli planujesz pergolę aluminiową z udogodnieniami opcji oświetlenia jest wiele. Wybrane firmy oferują w pełni zintegrowane z konstrukcją pergoli oświetlenie LED. W zależności od potrzeb i nastroju możesz zmieniać zabarwienie światła, wybierając białe, jasne i intensywne dla dobrej widoczności oraz białe ciepłe lub kolorowe RGB, gdy zależy Ci na przytulnej, intymnej atmosferze. Możesz także regulować intensywność oświetlenia, przyciemniając je i rozjaśniając.

Bardzo przyjemnymi dodatkami budującymi klimat są lampiony, lampy stołowe, pasujące do nowoczesnych założeń podświetlane donice czy dekory niczym dzieła sztuki zdobiące taras.

Ostatnią strefą, którą wydzieliłam są akcenty. Nierzadko to one właśnie określają charakter i styl ogrodu. Weźmy tak często projektowane w obecnych czasach brzozy… i wyobraźmy sobie prosty w kształtach ogród, z dużą ilością traw ozdobnych i roślin zimozielonych wg. klientów “jak najbardziej bezobsługowy”- czyli klasyk. Budujemy go w dwóch opcjach: pierwsza według schematu klasyka który wcześniej opisałam, natomiast druga z zastosowanymi na froncie brzozami, które wieczorem byłby efektownie podświetlane od dołu reflektorkami. Aby zachować klimat stworzyłabym także strefę relaksu z hamakiem pośród kilku drzew w najdalszej części ogrodu. Takie miejsce, w którym w upalne dni można by zażyć drzemki, bądź z książką odpłynąć myślami daleko. Natomiast wieczorem oświetloną latarenkami żwirową ścieżką dotrzeć do miejsca gdzie powiernikiem rozmów z przyjaciółką zostaną tylko oświetlone blaskiem wiszących girland brzozy.

Jak sami widzicie akcenty w ogrodzie mają ogromne znaczenie na to jak odbieramy daną przestrzeń. W rodzajach opraw możemy przebierać bez liku. Producenci stają na głowie by podążać za aktualnymi trendami, by nas zachwycić i ułatwić nam życie dodając mu nieco światła. Jak to mówią: Ogranicza nas jedynie wyobraźnia…no i może nieco grubość portfela ;)

Jak dobrać?

Rodzajów opraw, ich kolorystyka oraz kształt jest tak bogaty, że będąc osobą niezdecydowaną można się zagubić. Dobierając kilka rodzajów oświetlenia do ogrodu warto wziąć pod uwagę kolorystykę budynku oraz jego styl. Dobrze wyglądają też oprawy z jednej kolekcji, bądź jeżeli nie mamy takiej opcji- znalezienie dla nich wspólnego mianownika np. w postaci poziomych lameli w tym samym kolorze.

kolekcja Modis- źródło https://leds-c4.com/

O czym zapominamy planując oświetlenie? Jak uniknąć najważniejszych błędów?

Oświetlenie w ogrodzie warto rozważyć już na etapie projektu budynku, gdyż wyprowadzenie kabli dających możliwość podłączenia się do instalacji domowej w postaci niezależnego obwodu jest niezbędne dla prawidłowego jej funkcjonowania.

W tym celu należy zastosować dobrany do wielkości obciążenia instalacji wyłącznik nadmiarowo-prądowy oraz wyłącznik różnicowo-prądowy (przeciwporażeniowy). Bezpieczniki i urządzenia powinno się umieścić w łatwo dostępnym miejscu w rozdzielnicy, natomiast zasilające przewody wyprowadzamy na zewnątrz budynku i prowadzimy po ścianie. Warto byłoby również wydzielić kilka obwodów, które mogłyby działać osobno bądź jednocześnie. Nie należy zapominać również, iż do urządzeń 12- i 24-woltowych powinniśmy podłączyć transformatory i dodatkowe bezpieczniki montowane za nim (po stronie niskonapięciowej).

Podstawową kwestią jest określenie jakie zasilanie powinniśmy doprowadzić do ogrodu. Jeżeli ogród jest duży i oprócz lamp ogrodowych będziemy korzystać z kosiarki lub innych elektronarzędzi należy doprowadzić 230 V. W przypadku małego ogródka z niewielką iluminacją możemy ograniczyć się do bezpiecznego napięcia czyli 12 lub 24 V.

Planując oświetlenie posesji powinniśmy sprawdzić i ustalić warunki techniczne wykonania takiej instalacji, ze szczególnym uwzględnieniem bezpiecznego jej użytkowania, gdyż ryzyko porażenia prądem w przypadku znacznej wilgotności otoczenia oraz bezpośredniego kontaktu z gruntem jest duże.

Oświetlenie w ogrodzie warto rozważyć przed położeniem nawierzchni utwardzonych oraz trawnika. Warto już na tym etapie ustalić plan oświetlenia. Unikniesz w ten sposób przekopywania się przez istniejącą nawierzchnię oraz zmniejszysz koszty zagospodarowania terenu.

Mając rozmieszczone punkty świetlne należy określić rodzaj zasilania. W przypadku małego ogrodu rozprowadzenie instalacji niskonapięciowej jest stosunkowo łatwe i można ją wykonać samodzielnie. W tym celu dowolny przewód wprowadzony do karbowanej rurki ochronnej układamy na dowolnej głębokości, mając jednak na względzie jego zabezpieczenie przed uszkodzeniem podczas prowadzonych prac w ogrodzie bądź ryzykiem przegryzienia go przez gryzonie. Przekrój żył w przewodzie dobieramy do długości instalacji oraz jej obciążenia. Ich liczba natomiast jest uzależniona od ilości obwodów, którymi chcemy niezależnie sterować. W miejscu gdzie będziemy montować lampy należy wyprowadzić przewód na wysokość 1 m ponad grunt.

Kolejnym punktem o którym często zapominamy jest sporządzenie planu przebiegu instalacji pozwalającej nam na uniknięcie uszkodzeń instalacji podczas prac w ogrodzie.

Sprawa się nieco komplikuje w przypadku konieczności zastosowania zasilania 230 V. Do tego typu instalacji należy zastosować kabel YKY o przekroju żył 2,5 mm2. Kabli nie należy układać wzdłuż fundamentów, w bliskiej odległości dużych drzew oraz w odstępie nie mniejszym niż 80 cm od rur wodociągowych. Przewody rozciągamy w linii prostej, a w miejscu gdzie musimy zmienić ich przebieg zaginamy je pod kątem prostym. Trzeba przy tym pamiętać o odpowiedniej głębokości ich umieszczenia ( ok. 70 cm ). W ramach bezpieczeństwa ok 30 cm nad przewodem umieszcza się niebieską taśmę ostrzegawczą. Aby zasilić przewód pojedynczy możemy zastosować kabel trójżyłowy, natomiast do niezależnego sterowania trzema obwodami konieczny jest kabel z pięcioma żyłami. Tak skomplikowaną instalację powinien wykonać elektryk.

Podczas realizacji ogrodu korzystamy z usług elektryka co wpływa na bezpieczeństwo użytkowanej przestrzeni oraz zagwarantuje jej prawidłowe funkcjonowanie. Niemalże każda firma elektryczna na swoje usługi udziela gwarancji. W razie wystąpienia jakichkolwiek komplikacji i innych losowych przypadłości, ma obowiązek wywiązać się z podpisanej umowy. Usługi elektryczne świadczone przez przedsiębiorstwo dotyczą także serwisu gwarancyjnego, jak i pogwarancyjnego.

Jak sterować oświetleniem w ogrodzie? Co mamy do wyboru?

W zależności od sposobu włączania możemy wyróżnić:

włączniki tradycyjne- jest to najbardziej klasyczny sposób zarządzania oświetleniem zewnętrznym. Są to identyczne włączniki z jakich korzystamy na co dzień włączając i gasząc światło w naszych domach. Udogodnieniem są wskaźniki bistabilne z zegarem astronomicznym, który po odpowiedniej konfiguracji w momencie wschodu lub zachodu słońca- zgasi bądź zapali światło.
sterowanie za pomocą pilota- jako alternatywa dla tradycyjnych włączników.

sterowanie przy użyciu smartfona- czyli inteligentne zarządzanie domem cieszy się coraz większą popularnością. Działanie opiera się na stałym dostępie do sieci bezprzewodowej. Najnowsze systemy pozwalają na ustawienie indywidualnego harmonogramu uruchamiania oświetlenia.

czujnik ruchu i zmierzchu - jeżeli wychodzisz z założenia, że ręczne sterowanie oświetleniem Ci nie odpowiada to rozwiązanie jest dla Ciebie idealne! Do wyboru mamy dwie opcje: lampy z czujnikiem ruchu i/lub czujnikiem zmierzchu. Lampy z czujnikiem ruchu zapalą się na określony czas w trakcie wykrycia jakiegoś poruszenia w obrębie jej zasięgu, natomiast lampy wyposażone w czujnik zmierzchu zapalą się w sposób automatyczny po zachodzie i zgasną o wschodzie słońca. Tego rodzaju lampy mogą być zasilane w sposób tradycyjny, czyli elektrycznie lub ekologiczny czyli solarnie.

Większość naszych klientów wybiera automatyczne sterowanie oświetlenia, jednakże zalecanym przez nas rozwiązaniem mającym na celu także Wasze bezpieczeństwo jest pozostawienie sobie również opcji sterowania ręcznego.

Zdarzają się jednak sytuacje, gdzie myślimy o oświetleniu mając zaaranżowany już cały ogród.

Czy jest możliwość wykonania oświetlenia ogrodu bez konieczności rujnowania go?

Na ratunek przychodzą nam zewnętrzne lampy bezprzewodowe, które w ramach potrzeby możesz swobodnie przemieścić. Obecnie lampy ogrodowe uzupełnione o ogniwa fotowoltaiczne są dostępne w ogólnych marketach. Ze względu na wątpliwą jakość wystarczą do drobnego podświetlenia ścieżki. Pamiętaj jednak by podczas zakupu zwrócić uwagę na stopień ich wodoszczelności, gdyż te o słabym stopniu potrafią po pierwszej ulewie się zalać. Na rynku pojawiły się także firmy oferujące wyższej jakości produkty. Ich instalacja nie wiąże się z koniecznością kopania rowów w ogrodzie. Jedynym warunkiem jaki należy spełnić jest umieszczenie lampy w taki sposób aby mogła się w trakcie dnia ładować. Wiele spośród tych lamp wykorzystuje diody LED, które wykazują mały pobór mocy. Dioda wyższej jakości może wykonywać pracę przez około 100 000 godzin. Większość lamp solarnych posiada czujnik zmierzchu, który kontroluje włączanie i wyłączanie się oświetlenia. Należy jednak pamiętać by tego typu lamp nie umieszczać w pobliżu innych źródeł światła, gdyż może mieć to negatywny wpływ na prawidłowe działanie czujnika zmierzchu.

Czytając o wszystkich składowych mających znaczenie w prawidłowym rozplanowaniu i wykonaniu oświetlenia w ogrodzie można złapać się za głowę. Czy dobrze to zrobiłem/zrobiłam? Jaki kabel wybrać? Na jaką głębokość kopać? Jaki rodzaj światła będzie odpowiedni? Czy ta oprawa będzie pasowała? To jedne z pytań, które zapewne sobie zadasz. Aby uniknąć tych rozterek, zaoszczędzić sobie czasu i nerwów oraz mieć pewność, że zainstalowane lampy dadzą spodziewany efekt warto skorzystać z pomocy specjalistów, którzy przygotują dla Ciebie indywidualna koncepcje oświetlenia.

Koncepcja oświetlenia- zakłada rozmieszczenie poszczególnych lamp z uwzględnieniem ich rodzaju oraz podziałem na sekcje. W naszej pracowni projektowej tę planszę przygotowujemy w momencie zaakceptowania przez klienta doboru roślin, stąd też wiemy jakie elementy i rośliny możemy wyeksponować. Ponadto mając na względzie kompleksowość naszych usług proponujemy konkretne modele opraw sprawdzonych producentów pasujące do stylu i charakteru ogrodu.

Planszę wzbogacamy również o punkty elektryczne takie jak gniazdka montowane np. w strefie wypoczynkowej przykładowo we wgłębniku z paleniskiem, oddalonej od budynku altanie czy też w miejscu drzewka świątecznego, które chętnie zimą oświetlamy lampkami. Prawidłowo oświetlony ogród podkreśla akcenty budując tych samym niesamowity klimat i sprawia ,że zarówno budynek jak i jego otoczenie zyskuje nowe, nocne życie.

Mam nadzieję, że choć trochę rozjaśniłam Wam jak zabrać się do tematu oświetlenia w Waszych ogrodach . Jak ważne jest odpowiednie jego zaplanowanie, o ile to możliwe jeszcze na etapie projektu budynku. Jak duże znaczenie ma wcześniej przygotowany plan oświetlenia określający ilość opraw oraz ich lokalizację na podstawie których dobiera się rodzaj zasilania oraz wzięcie pod uwagę sposobu sterowania, aby był dla nas jak najwygodniejszy. Wbrew pozorom nie jest to taki prosty temat jak mogłoby się wydawać… lecz jaki efektowny. Odpowiednio dobrane oświetlenie sprawi, że na nowo poznasz swój ogród, uczyni tę przestrzeń bezpieczną i funkcjonalną, nada charakteru i stworzy nastrój, a właściwie podświetlone detale w ogrodzie dodadzą mu tajemnicy i spowodują, że częściej będziesz spędzał w nim czas. Teorię już znasz, teraz czas na decyzję! Pomaluj światłem swój ogród, wydobądź z niego to co najpiękniejsze i zachwyć się nim na nowo!